พระปางสะดุ้งมาร

ใครรู้ช่วยด้วยนะ คือมีคนบอกให้เราหา พระปางสะดุ้งมาร มาใส่บาตร
แต่เราไม่รู้ว่าเป็นอย่างไง ให้รู้ช่วบอกหน่อย หาใช้ได้ที่ไหน ถ้ามีรูป
ให้ดูว่าลักษณะเป็นอย่างไร จะขอบคุณมาก ๆ

 

พระพุทธเจ้าไม่เคยสะดุ้งมาร

สวัสดีครับคุณ palama

ก่อนอื่นผมต้องขอแก้ไขชื่อเรียกเสียหน่อย หลายๆคนอาจเรียกว่า พระปางสะดุ้งมาร แต่ผมอยากบอกว่า ต้องเรียกว่า "พระปางมารสะดุ้ง" มากกว่า ผมขอยืนยันว่า พระสัมมาสัมพุทธเจ้าท่านไม่เคยสะดุ้งมาร มีแต่มารนั่นแหละที่จะสะดุ้งในบารมีทั้ง ๓๐ ทัศ อันเต็มเปี่ยม แล้วผมจะบอกว่า เหตุใดจึงต้องเรียกว่า "พระปางมารสะดุ้ง"

พระพุทธรูปปางที่คุณ palama กล่าวถึงนั้น มีชื่อเรียกอย่างเป็นทางการว่า "พระปางมารวิชัย" ถ้าผมจำไม่ผิด แปลว่า "มีชัยชนะเหนือมาร" ซึ่งพระพุทธรูปปางนี้ มาจากพุทธประวัติตอนหนึ่งดังนี้

​

ภาพที่ ๒๕ ​

ทรงลาดหญ้าประทับเป็นโพธิบัลลังก์ ​

ตกเย็นพระยามารก็กรีฑาพลมาขับไล่​

เหตุการณ์ที่เกิดกับพระมหาบุรุษตอนนี้เรียกว่า "มารผจญ" ซึ่งเกิดขึ้นในวันเพ็ญเดือนหก ก่อนตรัสรู้ไม่กี่ชั่วโมง พระอาทิตย์กำลังอัสดงลงลับทิวไม้ สัตว์สี่เท้าที่กำลังจะใช้งาทิ่มแทงพระมหาบุรุษนั้นมีชื่อว่า
"นาราคีรีเมล์" เป็นช้างทรงของพระยาวัสสวดีมาร ซึ่งเป็นจอมทัพ
สตรีที่กำลังบีบมวยผมนั้น คือ นางพระธรณี มีชื่อจริงว่า " สุนธรีวนิดา"
พระยามารตนนี้เคยผจญพระมหาบุรุษมาครั้งหนึ่งแล้ว คือ เมื่อ คราวเสด็จออกจากเมือง แต่คราวนี้เป็นการผจญชิงชัยกับพระมหาบุรุษยิ่งใหญ่กว่าทุกคราว กำลังพลที่พระยามารยกมาครั้งนี้มืดฟ้ามัวดิน มาทั้งบนบก มาทั้งบนเวหา และใต้บาดาล ขนาดเทพเจ้าที่มาเฝ้ารักษาพระมหาบุรุษ ต่างเผ่นหนีกลับวิมานกันหมด เพราะเกรงกลัวมาร
ปฐมสมโพธิพรรณนาพลมารตอนนี้ไว้ว่า " ....บางจำพวกก็หน้าแดงกายเขียว บางจำพวกก็หน้าเขียวกายแดง ลางเหล่าจำแลงกายขาวหน้าเหลือง..บางหมู่กายลายพร้อยหน้าดำ...ลางพวกกายท่อนล่างเป็นนาค กายท่อนต่ำหลากเป็นมนุษย์ "ส่วนตัวพระยามารเนรมิตพาหา คือ แขนซ้ายและขวาข้างละหนึ่งพันแขน แต่ละแขนถืออาวุธต่าง ๆ เช่น ดาบ หอก ธนู ศร โตมร (หอกซัด) จักรสังข์ อังกุส (ของ้าวเหล็ก) คทา ก้อนศิลา หลาว เหล็ก ครกเหล็ก
​

ขวานถาก ขวานผ่า ตรีศูล(หลาวสามง่าม) ฯลฯ
เหตุที่พระยามารมาผจญพระมหาบุรุษทุกครั้ง เพราะพระยามารมีนิสัยไม่อยากเห็นใครดีเกินหน้าตน เมื่อพระมหาบุรุษจะทรงพยายามเพื่อเป็นคนดีที่สุดในโลก จึงขัดขวางไว้ แต่ก็พ่ายแพ้พระมหาบุรุษทุกครั้ง ครั้งนี้เมื่อเริ่มยกแรกก็แพ้ แพ้แล้วก็ใช้เล่ห์ คือ กล่าวตู่พระมหาบุรุษว่า มายึดเอาโพธิบัลลังก์ คือตรงที่พระมหาบุรุษประทับนั่ง ซึ่งพระยามารตู่เป็นที่ของตน พระยามารอ้างพยานบุคคลคือพวกพ้องของตน ฝ่ายพระมหาบุรุษทรงมองหาใครเป็นพยานไม่ได้ เทพเจ้าเล่าก็เปิดหนีกันหมด จึงทรงเหยียดพระหัตถ์ขวาออกจากชายจีวร แล้วทรงชี้พระดัชนีลงยังพื้นพระธรณี พระนางธรณีจึงผุดขึ้นตอนนี้เพื่อเป็นพยาน
ความที่บรรยายมาทั้งหมดนี้เป็นปุคคลาธิษฐาน จะถอดความให้เห็นเป็นธรรมาธิษฐานในคำบรรยายที่ ๒๖​

​

ภาพที่ ๒๖
แม่พระธรณีบิดพระเกศา เกิดเป็นสมุทรธารา
พระยามารก็พ่ายแพ้แก่พระบารมี
​

​

สถานที่ที่พระมหาบุรุษประทับนั่งเพื่อทรงบำเพ็ญเพียรทางใจ แสวงหาทางตรัสรู้ ซึ่งอยู่ที่โคนต้นพระศรีมหาโพธิ์นั้น เรียกว่า "โพธิบังลังก์ " พระยามารกล่าวตู่ว่าเป็นสมบัติของตน ส่วนพระมหาบุรุษทรงกล่าวแก้ว่า บังเกิดขึ้นด้วยผลแห่งบุญบารมีที่พระองค์ทรงบำเพ็ญมาแต่ชาติปางก่อน แล้วทรงอ้างพระนางธรณีเป็นพยาน
ปฐมสมโพธิว่า "พระธรณีก็มิอาจดำรงกายอยู่ได้... ก็อุบัติบันดาลเป็นรูปนารี ผุดขึ้นจากพื้นปฐพี..."
แล้วกล่าวเป็นพยานพระมหาบุรุษ พร้อมกับบีบน้ำออกจากมวยผม น้ำนั้นคือสิ่งที่เรียกว่า "ทักษิโณทก" อันได้แก่ น้ำที่พระมหาบุรุษทรงกรวดทุกครั้งที่ทรงบำเพ็ญบุญบารมีแต่ชาติปางก่อน เป็นลำดับมา ซึ่งแม่พระธรณีเก็บไว้ที่มวยผม เมื่อนางบีบก็หลั่งไหลออกมา
ปฐมสมโพธิว่า "เป็นท่อธารมหามหรรณพ นองท่วมไปในประเทศทั้งปวง ประดุจห้วงมหาสาครสมุทร... หมู่มารเสนาทั้งหลายมิอาจดำรงกายอยู่ได้ ก็ลอยไปตามกระแสน้ำ ปลาสนาการไปสิ้น ส่วนคีรีเมขลชินทร ที่นั่งทรงองค์พระยาวัสสวัสดี ก็มีบาทาอันพลาด มิอาจตั้งกายตรงอยู่ได้ ก็ลอยตามชลธารไปตราบเท่าถึงมหาสาคร... พระยามารก็พ่ายแพ้ไปในที่สุด "
ทีนี้จะถอดความเป็นธรรมาธิษฐาน กล่าวคือ มารนั้นคือกิเลสในใจคน เป็นสิ่งที่ตรงกันข้ามกับสติปัญญา ที่เป็นเครื่องรับรู้บาปบุญคุณโทษ กิเลสยินดีในการทำชั่วของคน เห็นใครทำดีจึงขัดขวาง พระมหาบุรุษก่อนได้ตรัสรู้เป็นพระพุทธเจ้านั้น ในพระทัยยังมีกิเลสอยู่ แต่เป็นกิเลสที่กำลังจะหลุดจากขั้วพระทัย กิเลสนี้คือความห่วงใย คิดถึงความหลัง คิดถึงความสุขในราชสมบัติและบ้านเมือง แต่ก็ทรงชนะกิเลสนี้ได้ด้วยบารมีที่ทรงบำเพ็ญมา
บารมีนั้นคือความดี พระมหาบุรุษท่านทรงรำพึงว่า ชีวิต ดวงหทัย นัยน์เนตร ที่ท่านทรงบริจาคให้เป็นกุศลผลทานมาก่อนนั้น ถ้าจะเก็บรวมไว้ ก็จะมากกว่าผลาผลไม้ในป่า มากกว่าดวงดาราในท้องฟ้า ความดีที่ทำไว้นั้นไม่หนีไปไหน ถึงใครไม่เห็น ฟ้าดินก็เห็น ดินคือแม่พระธรณี​

​

​

รูปและขัอความจาก http://www.lekpluto.com/index02/historybuddha.html​

​

​

​

​

ที่มาของพระพุทธรูป "ปางมารวิชัย" หรือ "ปางมารสะดุ้ง" ก็มีดังนี้​

​

​

ส่วนรูปพระพุทธรูปปางมารวิชัยนั้นในเวบพลังจิตนี่ก็มีลองเข้าไปดูใน photo gallery นะครับ ผมจะขออาราธนารูป สมเด็จองค์ปฐม วัดท่าซุง มาให้คุณดูเป็นตัวอย่าง ซึ่งท่านก็เป็นปางมารวิชัยเช่นกัน​

​

​

​

​

​

​

แถมท้ายอีกนิด หากจะสร้างพระพุทธรูปถวาย หรือ ซื้อพระพุทธรูปถวาย ควรจะนำไปถวายที่วัดเลยจะดีกว่า หากใส่ลงไปในบาตรจะเป็นภาระแก่พระภิกษุท่าน ของที่จะใส่บาตรควรเป็นภัตตาหารเท่านั้น​

​

​

อนุโทนาบุญกับคุณ palama ในการตั้งใจทำบุญในครั้งนี้​

 

...

 

คำว่าปางสะดุ้งมารมีที่มาจากครั้งเสด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพเสด็จตรวจพิพิธภัณฑ์ ทรงเห็นพระพุทธรูปมารวิชัยองค์หนึ่งไม่งดงาม จึงกล่าวทักด้วยพระอารมณ์ขันว่า พระองค์นี้น่าจะเป็นปางสะดุ้งมาร อีตาคุณหลวงอะไรก็ไม่รู้ที่ดูแลพิพิธภณฑ์ฟังไม่ได้ศัพท์จับไปกระเดียด ติดป้ายว่าปางสะดุ้งมารอยู่นาน กว่าเสด็จในกรมจะทรงมาพบ ซึ่งก็กริ้ว และรับสั่งให้นำป้ายออก แต่ก็ยังเป็นเหตุผู้คนจำนวนมากจดจำไปเรียกสืบทอดมากระทั่งทุกวันนี้

 

อนุโมทนาครับ ที่เห็นด้วยกับคำว่าพระพุทธเจ้าไม่เคยสะดุ้งมาร..

 

พระสะดุ้งมาร

พระสะดุ้งมาร ไม่ใช่ลักษณะของ "ปาง" ของพระ แต่ที่เรียกว่าสะดุ้งมาร เพราะลักษณะของพระที่พิมพ์ออกมาแล้วมีลักษณะไม่สวยตามแบบพิมพ์ อาจมีการบิดเบี้ยวของพระ จนกลายเป็นคำเรียกว่า พระปางสะดุ้งมาร สรุปว่า พระปางสะดุ้งมารไม่ได้เป็นลักษณะ "ปาง"ของพระ นะคับ